Eozinofilik Pnömoni Nedir? Türleri Nelerdir?

Eozinofilik pnömoni, akciğerlerde anormal miktarda eozinofil (bir tür beyaz kan hücresi) birikimi ile karakterize olan bir grup akciğer hastalığını tanımlamak için kullanılan genel bir ifadedir. Eozinofillerin akciğerlere yerleşmesine bağlı olarak solunum fonksiyonu bozulabilir ve çeşitli semptomlar ortaya çıkabilir. Eozinofilik pnömoni tek bir hastalık olmayıp, akut ve kronik gibi farklı klinik alt tipleri, ayrıca başka sistemik hastalıklarla ilişkili formları bulunmaktadır.

1. Eozinofilik Pnömoni Türleri

A. Akut Eozinofilik Pnömoni (AEP)

a. Çoğunlukla kısa süre içinde (günler-haftalar) hızla gelişen semptomlarla ortaya çıkar.
b. Şiddetli nefes darlığı, yüksek ateş, öksürük ve bazen göğüs ağrısı görülür.
c. Sigara içme öyküsü veya yeni sigaraya başlama bazı hastalarda tetikleyici faktör olarak öne sürülmüştür.
ç. Akut solunum yetmezliğine kadar ilerleyebileceği için hızlı tanı ve tedavi önemlidir.

B. Kronik Eozinofilik Pnömoni (KEP)

a. Semptomlar daha yavaş gelişir (haftalar-aylar).
b. Halsizlik, yorgunluk, kilo kaybı, uzun süren öksürük, özellikle geceleri artabilen nefes darlığı ve bazen hafif ateşle seyredebilir.
c. Akciğer grafilerinde genellikle “ters akciğer ödemi” benzeri (periferik veya üst loblarda yoğun infiltrasyon) görünüm dikkati çeker.
ç. Sıklıkla kortikosteroidlere hızlı yanıt verir, ancak nüks (tekrarlama) riski olabilir.

 

C. İlaç veya Parazite Bağlı Eozinofilik Pnömoni

a. Bazı ilaçlar (örneğin, belirli antibiyotikler, NSAID’ler, antiepileptikler) akciğerde eozinofilik infiltrasyonlara neden olabilir.
b. Paraziter enfeksiyonlar (örneğin, Ascaris lumbricoides, Strongyloides stercoralis) eozinofil artışına ve akciğerde iltihabi yanıta yol açabilir.
c. İlaç veya parazit kaynaklı formlarda temel yaklaşım, tetikleyici etkenin ortadan kaldırılmasıdır.

Ç. Hipereozinofilik Sendrom ve Diğer Sistemik Hastalıklar

a. Egzama, alerjik rinit, astım gibi atopi ile ilgili hastalıklarda veya nadiren vaskülit (örn. Eozinofilik Granülomatöz Polianjit, eski adıyla Churg-Strauss Sendromu) gibi sistemik hastalıklarda akciğer tutulumu eozinofili ile birlikte görülebilir.

2. Nedenleri ve Risk Faktörleri

• İmmün yanıt bozuklukları: Astım veya diğer alerjik hastalıklar, vücudun eozinofilleri aşırı üretmesine yol açabilir.
• Sigara: Özellikle akut eozinofilik pnömoni için sigara başlama öyküsüne sık rastlanır.
• İlaçlar: Belirli antibiyotikler, anti-inflamatuarlar veya diğer ilaçlara bağlı aşırı duyarlılık.
• Enfeksiyonlar: Parazitler, mantarlar veya bazı bakteriler, eozinofilik reaksiyona yol açabilir.
• Mesleki veya Çevresel Maruziyet: Toz, kimyasallar, toksik gazlar, özellikle alerjik reaksiyon eğilimi olan kişilerde eozinofilik yanıtı tetikleyebilir.

3. Belirtiler ve Bulgular

• Öksürük (çoğu zaman kuru, bazen balgamlı)
• Nefes darlığı, özellikle egzersizle veya ilerleyen vakalarda istirahatte artış gösterebilir
• Ateş ve titreme (özellikle akut tipte daha belirgin)
• Göğüs ağrısı (batıcı tipte olabilir)
• Halsizlik, yorgunluk, iştahsızlık, kilo kaybı (daha çok kronik tipte)
• Gece terlemeleri (bazı vakalarda)

4. Tanı

1. Kan Testleri:

• Eozinofil sayısında artış (eozinofili) olup olmadığına bakılır.
• Enfeksiyon göstergeleri (CRP, sedimantasyon), böbrek ve karaciğer fonksiyon testleri, diğer otoimmün belirteçler de değerlendirilebilir.

2. Görüntüleme Yöntemleri:

• Akciğer Grafisi: Eozinofilik pnömonilerde sıklıkla infiltratif (beyazlanma) alanlar görülür. Kronik tipte özellikle periferik ve üst loblarda tipik “ters yaralanma” görünümü olabilir.
• Bilgisayarlı Tomografi(BT): Özellikle kesin tanı için gereklidir. Eozinofilik infiltrasyonun yerini ve dağılımını daha detaylı gösterir.
  
  

3. Bronkoskopi ve Bronkoalveoler Lavaj (BAL):

• Bronkoskopik incelemede akciğer içi sıvı toplanarak eozinofil oranına bakılır.
• Eozinofil yüzdesinin yüksek olması, eozinofilik pnömoniyi destekler.

4. Dışlama Yöntemleri:

• Diğer enfeksiyon etkenlerini (bakteri, parazit, mantar) ekarte etmek için kültür ve serolojik testler yapılır.
• İlaç veya kimyasal maruziyet öyküsü sorgulanır.
• Varsa sistemik vaskülit (örneğin EGPA/Churg-Strauss) açısından ek incelemeler.
  
  

5. Akciğer Biyopsisi (Nadiren):

Özel durumlarda (tanı koymada zorluk, atipik tablolar) yapılabilir.

5. Tedavi

•  Kortikosteroidler:
  • Eozinofilik pnömoninin temel tedavisi sıklıkla kortikosteroid kullanımıdır.
  • Akut eozinofilik pnömonide yüksek doz ve kısa süreli kullanım, kronik olanda ise daha uzun süre (haftalar-aylar) tedavi gerekebilir.
  • Kortikosteroidler genellikle belirtileri hızla düzeltir.
•  Tetikleyicilerin Ortadan Kaldırılması:
  • İlaç kaynaklı ise sorumlu ilaç kesilmeli.
  • Parazit veya mantar enfeksiyonu varsa uygun antimikrobiyal tedavi eklenmeli.
  • Alerjen veya toksik maddeye maruziyet varsa korunma önlemleri alınmalı.
    
    
• Destek Tedavisi:
  
  
  • Nefes darlığı şiddetliyse oksijen desteği.
  • Gerektiğinde inhaler bronkodilatörler, özellikle astım ya da astım benzeri semptomlar eşlik ediyorsa.
  • Bazı dirençli veya nüks eden olgularda, immünmodülatör ilaçlar (örn. metotreksat, azatioprin) gündeme gelebilir.
    

• Takip:
  
  
• • Özellikle kronik eozinofilik pnömonide nüks sık görülür, bu nedenle düzenli kontrol gereklidir.
  • BT ile radyolojik iyileşme, eozinofil sayısının izlenmesi ve solunum fonksiyon testleri yol gösterici olabilir.

6. Prognoz

• Akut Eozinofilik Pnömoni: Erken tanı ve tedavi ile prognoz genellikle iyidir. Tedavi gecikirse ağır solunum yetmezliği gelişebilir.
• Kronik Eozinofilik Pnömoni: Kortikosteroid tedavisine oldukça duyarlıdır, ancak nüks (tekrarlama) riski yüksektir. Uzun süreli takip ve gerektiğinde ek tedavilerle genellikle kontrol altına alınabilir.