Astım Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Astım nedir?

Astım; bronş olarak adlandırılan akciğer yapılarından küçük bronşların ve bronşiollerin, çeşitli uyaranlara aşırı tepki vermesinin sonucu oluşan, hava yollarının daralmasına sebep olan kronik bir rahatsızlıktır. Astım ataklarla seyredebilese de kontrol edilebilir bir hastalıktır. 

Astımın Nedenleri

Astımın kesin nedeni bilinmemekle birlikte, genetik ve tetikleyiciler önemli rol oynar:

• Genetik yatkınlık: Ailede astım ya da alerji öyküsü olan bireylerde astım riski daha yüksektir.
• Çevresel tetikleyiciler: Polen, ev tozu akarları, hayvan tüyleri, küf mantarları, sigara dumanı, hava kirliliği, kimyasal dumanlar ve mesleksel maruziyetler astımı tetikleyebilir.
• Alerjiler: Alerjik Astım hastalarında allerjenlere yatkınlık (atopi) vardır.

Astımın Belirtileri

Astım belirtileri değişkendir ve genellikle ataklarla ortaya çıkar. Yaygın görülenler:

• Nefes darlığı: Özellikle efor sırasında ya da gece artabilir.
• Hırıltılı solunum: Solunum sırasında hırıltı veya ıslık sesi duyulabilir.
• Göğüste sıkışması, baskı hissi: Hastanın göğsünde baskı veya değişim hissi olabilir.
• Öksürük: Özellikle gece veya sabaha karşı artan öksürük görülebilir. Bazen astım sadece öksürük ile seyredebilir
• Ataklar: Tetikleyicilere maruz kalındığında, aşırı şiddette yenilenebilir.

Astımın Tanısı

Astım tanısında hastanın şikayetleri ve tetikleyiciler, toz duman koku hassasiyeti gibi durumların sorgulandığı ayrıntılı değerlendirme çok önemlidir. Bununla birlikte değerlendirme sürecinde fizik muayene ve solunum fonksiyonları testleri yer alır.

• Solunum fonksiyon testleri: Spirometri ile hava yollarında daralma durumu değerlendirilir.
• Bronkodilatör testler: İnhaler ilaçların kullanımı ile solunum döngüsünde düzelme olup olmadığı değerlendirilir.
• Bronşprovokasyon testi: Astım tanısında arada kalınan durumlarda bronşları daraltıcı ilaçların kullanımı ile solunum döngüsünde düzelme olup olmadığı değerlendirilir.
• Tepe akımı ölçümü takibi: Gün içindeki hava akımı değişkenliğini ölçer. Mesleksel maruziyetlerde kullanımı önemlidir.
• Alerji testleri: Alerjik astımı değerlendirmeleri için yapılabilir.

Astımın Tedavisi

Astım kişiye özel bir yaklaşımla yapılır ve kişiye özel kontrol hedefleri sağlar. Tedavi yöntemleri:

A. Farmakolojik Tedavi

• Kontrol edici ilaçlar (İnflamasyonu önleyen):
  • İnhale kortikosteroidler (ICS): Astım tedavisinin temel taşını oluşturur.
  • Uzun etkili beta-agonistler (LABA): İnhale kortikosteroidler ile birlikte kullanılır.
  • Lökotrien reseptör antagonistleri: Ağızdan alınan alternatif bir tedavi seçeneğidir.
  • Anti-IgE ve biyolojik tedaviler: Ağır astımda kullanılır.
• Rahatlatıcı ilaçlar (Semptomları hafifletir):
  • Kısa etkili beta-agonistler (SABA): Atak sırasında kullanılan hızlı etkili sistemlerdir.
  • Antikolinerjikler: Bronşları genişletmek için kullanılır.

B. Tetikleyicilerden Kaçınma

• Polen, hayvan tüyü, sigara dumanı gibi tetikleyicilerden uzak durmak, astım kontrolünde önemlidir.

C. Astım Eylem Planı

Hastaların atakları tanıyıp yönetmesine yardımcı olan bireysel bir plandır.

D. Hasta Eğitimi ve İzlem

• Hasta eğitimi, inhaler cihazlarının doğru kullanımı, influenza- pnömokok aşılarının uygulanmasını içerir.
• Düzenli doktor kontrolleri ile kişisel takip yapılır.

Astımın bireysel bir hastalık olduğu ve her bireyin farklı tedavi yöntemlerine ihtiyaç duyabileceği unutulmamalıdır.